Türk Ortaklıklar Hukuku Uyarınca Yöneticilerin Şirket Alacaklılarına Karşı Hukuki Sorumluluğu

Özel Alacaklar Bakımından Sorumluluk;

Anonim ve Limited şirket yöneticilerinin, şirket alacaklılarına karşı sorumlulukları “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu” uyarınca özel olarak düzenlenmiştir. Türk Ticaret Kanunu’nun 553. Maddesinde “Yönetim kurulu üyeleri, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde, hem şirkete hem de pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zararlardan sorumludurlar.” denilerek yöneticilerin genel sorumluluk hali düzenlenmiştir. Ancak diğer yandan yöneticiler kanundan veya esas sözleşmeden doğan bir görevi veya yetkiyi, kanuna dayanarak, başkasına devretmişlerse bu görev ve yetkileri devralan kişilerin seçiminde makul derecede özen göstermeleri halinde bu kişilerin fiil ve kararlarından sorumlu olmayacaklardır. Burada dikkat edilmesi gereken husus; görev ve yetkileri devralacak kişinin seçiminde gereken özenin gösterilip gösterilmediği noktasında toplanacaktır.

Türk Ticaret Kanunu madde 549 ve devamında sayılan diğer sorumluluk hallerinde “belgelerin ve beyanların kanuna aykırı olması”,  “sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi”, “değer biçilmesinde yolsuzluk” durumlarından herhangi birine sebebiyet vermeleri halinde doğan zararlardan bu durumu bilmeleri şartıyla kusurları oranında sorumlu olacaklardır. Burada önem taşıyan husus ise yöneticilerin, kanuna veya esas sözleşmeye aykırılıklar veya yolsuzluklar sebebiyle sorumlu olduğu ve bu sorumluluktan gözetim ve özen yükümlülüğüne uyma gerekçesi ile dahi kurtulamayacağıdır.

Sonuç olarak Anonim ve Limited şirket yöneticileri; yukarıda bahsettiğimiz yükümlülüklerini ihlal ettikleri ve şirketi zarara uğrattıkları hallerde, şirketin zararını tazminle yükümlü oldukları gibi şirket pay sahiplerinin ve şirket alacaklılarının da zararlarını tazminle yükümlü olacaktır. Bu zararların tazmini sebebiyle şirket dava açabileceği gibi, zarara uğrayan ortaklar ve alacaklılar da doğrudan şirket yöneticilerine karşı dava açma hakkına sahip olacaklardır.

Diğer yandan şirket müdürlerinin sorumluluğundan bahsedecek olursak, anonim ve limited şirket yöneticilerinin emrinde bulunan müdürlerin zarar doğuran işleri, yönetimin emir ve talimatı ile yapmış olması müdürlerin sorumluluklarını önlemeyecektir. Türk Ticaret Kanunu müdürlerin yönetim kurulunun emir ve talimatının yasaya ve esas sözleşmeye aykırı olması durumunda bu emre direnmesini aksi halde ortaya çıkan zarardan sorumlu olacağını kabul eder.

Amme Alacakları Bakımından Sorumluluk;

Anonim ve Limited şirketlerin amme borçlarından kural olarak şirket tüzel kişiliği sorumlu olacaktır. Ancak bu borçların takip ve tahsili öncelikle şirket malvarlığından yapılacak olmakla beraber şirketten tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağının ödenmesi bakımından şirket yöneticileri de sorumlu olacaklardır. Şirket temsilcilerinin sorumluluğuna dayanak olarak hem 213 sayılı Vergi Usül Kanunu’nda hem de 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da düzenleme bulunmaktadır.

213 sayılı Vergi Usül Kanunu’nun 10.maddesinde “tüzel kişilerin mükellef veya vergi sorumlusu olmaları halinde bunlara düşen ödevler temsilcileri tarafından yerine getirilecek olup bu ödevleri yerine getirmemeleri yüzünden mükelleflerin veya vergi sorumlularının varlığından tamamen veya kısmen alınmayan vergi ve buna bağlı alacaklar, kanuni ödevleri yerine getirmeyenlerin varlıklarından alınacağı” düzenlenmektedir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un mükerrer 35.maddesinde  ise  şirket yöneticilerinin amme alacaklarından doğan sorumluluğunu “Tüzel kişilerle küçüklerin ve kısıtlıların, vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacakları, kanuni temsilcilerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekkülü idare edenlerin şahsi mal varlıklarından bu Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.” denilmek suretiyle açıkça düzenlenmiştir.

Şirketlerin malvarlığından tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağının doğduğu zamanda ve ödenmesi gerektiği zamanda farklı kişiler şirket yöneticisi  ise bu durumda bu kişiler amme alacağından müteselsilen sorumlu olacakları kuralı  ise Anayasa Mahkeme’sinin 19.03.2015 gün ve 2014/144 Esas ve 2015/29 Karar sayılı kararı ile iptal edilmiştir.Bu iptal kararına kadar olan dönemde kanuni temsilciliğin devrine rağmen, borca ilişkin sorumluluk devirden sonra da devam etmekteydi.6183 sayılı Kanun’un mükerrer 35. maddesinin 5 ve 6. fıkrası hükümleri, Anayasa’nın 2. maddesinde yer alan Hukuk Devleti  ilkesiyle bağdaşmadığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesince iptal edilmiştir.

Dolayısıyla Anonim ve Limited şirketin malvarlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacaklarından şirket yöneticileri tüm şahsi mal varlıkları ile sorumlu olacaklardır.

Anonim ve limited şirketlerde hukuki sorumluluk halleriyle ilgili sorunlarınıza çözüm bulmak ve  daha detaylı bilgi  almak için info@yakut-yakut.av.tr adresinden bizlere  ulaşabilirsiniz.